Mirabellen
Mirabelle Prunus domestica subsp. syriaca Syn . Prunus insititia Rosaceae
Nederlands : Mirabelle, Mirabel pruim ,Waspruim
Frans : Mirabelle , Mirebel, Mirebeau
Duits : Mirabelle , Gelbe Zwetschge, Kriechert .
Engels : Mirabelle , Mirabel, Mirabelle plum
Spaans : Mirabelle, cascabeles , cascabelillos ,mirabela
Italiaans : Mirabelle
De beminnelijke Mirabelle !
Het geslacht Prunus uit de Rosacea familie omvat ca. 600 soorten en binnen de soort vaak vele rassen.
De Mirabelle komen voor het eerst in de literatuur voor in het jaar 150 wanneer in het antieke Rome de voorloper van de mirabelle “cerina “ wordt genoemd . Deze zoete “mirabelle “ werden in de tuinen van de bestuurders gepoot . De Kaukasus wordt dan genoemd als de plaats van herkomst . Later blijkt dat het herkomst gebied veel uitgebreider is , namlijk geheel West Azie van Turkije , Iran , en de landen naar het oosten tot China . Opmerkelijk is dat de mirabelle als zelfstandige vrucht pas weer opduikt rond 1100 in Frankrijk . In het jaar 1511 worden er 300 bomen aangeplant in de tuinen van het klooster van St. Germain des Prés nabij Parijs . Vanaf dat moment gaat de verspreiding al snel richting Zuid Duitsland , en de Balkan landen. Als Carl Linnaeus in 1753 de soort de wetenschappelijke naam Prunus domestica geeft heeft hij al veertien verschillende ondersoorten beschreven ,waaronder de Mirabelle .
Als omstreeks 1834 de druivencultuur in Oost -Frankrijk door de druivenluis wordt vernietigd en voor de toekomst onmogelijk gemaakt, neemt de Mirabelle struik/boom de lege plaatsen in . En tot op de dag van vandaag de belangrijkste teelt in de regio Lotharingen , met plaatsen als Nancy en Metz. Het oudste ras is de Mirabelle de Nancy ,dit is een klein 25 tot 28 mm rond pruimpje ,meestal geel van kleur met aan de zonzijde rode vlekjes.het gele vruchtvlees is zoet , met een Brix tussen 16 en 20 % en laat makkelijk los van de steen.
Nauw verwand aan de Mirabelle zijn de Kroosjes pruim en de kerspruim of myrobalaan / marbelaan.
De productie in Nederland was van oudsher te vinden in Brabant en Limburg .
Tot de jaren 70 van de vorige eeuw was de teelt in Nederland winstgevend
De conserven fabrikanten waren de grootste afnemers. Met name de Mirabelle in luxe potten waren geliefd , en voor de verwerking in Jams en gebaksvulling .
Tot 1967 stond de Mirabelle op de Rassenlijst voor Fruitgewassen . De import uit o.a. Frankrijk en nieuwe varieteiten maakte dat de Mirabelle minder rendabel was voor de Nederlandse fruitteelt .
De import , nu voornamelijk uit Frankrijk en Zuid Duitsland in de periode begin augustus tot begin oktober . Naast de verse consumptie wordt een groot deel in de conservenindustrie verwerkt tot likeur en brandewijn . Eau de Vie de Mirabelle en Schnapps of Mirabellenwasser .
Inmiddels is er weer enige belangstelling voor de teelt in Nederland .
Opslag en bewaring . De plukrijpe Mirabellen zijn langer houdbaar dan pruimen .
Bij een temperatuur van 0° tot 4°C tot 30 dagen bij een RV van 90%
Eetrijpe vruchten ca. 10 dagen, zachte vruchten worden snel melig .
Van de vele rassen slechts enkele van de bekendste . Hoewel de Mirabelle de Nancy het predikaat moeder aller Mirabelle heeft, zijn er in deze teelt tientallen rassen waar onder: De kleine Mirabelle de Metz van 22 mm en de grotere Mirabelle Nr. 1510 van 32 mm
Bellamira een Duitse Kruising met grote vruchten tot 36 mm
Miragrande ook een Duitse kruising met vruchten tot 32 mm
Mirabelle van Herrenhausen afkomstig uit Duitsland enkele milimeters groter dan de M.de Nancy . Goudgeel van kleur met aan de zonzijde kastanjebruine tot roodpaarse vlekken.
Mirabelle von Pilnitz een vroege Duitse varieteit met zeer zoet vruchtvlees .
Uit Frankrijk is de Delcomi afkomstig die onder de merknaam Miraclaude ® wordt verkocht . Deze Mirabelle is ca. 35 tot 40 mm groot .
Voedingswaarde per 100 gram vruchtvlees .
- Energie 40 kcal / 170kj
- Koolhydraten 7,3 g
- Water 88 g
- Voedingsvezel 2,2 g
- Suiker 7,3 g
- Vit. B 0,15 mg
- Vit C 5 mg
- Vit E 0,7 mg
- IJzer 0,3 mg
- Calcium 8 mg
- Kalium 197 mg
- Fosfor 27 mg
Mispel
(Mespilus germanica) Rosaceae
Nederlands: Mispel, Nespel, Mespel, Nijfel
Frans: Néflier, Medlier, Cul de Chien (honden gat),
Duits: Mispel, Hespel, Mespel, Wispelte
Engels: Medlar, Open arse (open aars),
Spaans: Nispero,
Italiaans: Nespola,
“Zo rot als een mispel” Het zal maar van je gezegd worden. Een dergelijke uitspraak maakt het bij voorbaat al onmogelijk om als fruit populair te worden .
Toch is de mispel tot ver in de middeleeuwen belangrijker als gezonde leverancier van vitamine C dan appel en peer. De grote botanicus Linaeus dacht dat de mispel uit Duitsland afkomstig was gaf de naam Mespilus germanica . Echter de mispel is afkomstig uit het gebied tussen Iran en de Kaspische Zee ook wel Klein Azië genoemd. De oudste beschrijvingen en afbeeldingen van de mispel gaan ca. 3000 jaar terug . Het zijn eerst de Grieken die ca. in 700 vóór Chr. met deze bijzondere vrucht in aanraking komen . Vijfhonderd jaar later zijn het de Romeinen die de mispel leren kennen en waarderen. Italië is ook nu nog de grootste leverancier van mispels in Europa.
De teelt in Nederland is beperkt. Ons klimaat is vaak te koud en guur, en geeft dan kleine en zure vruchten.
Toch is er enige toename te bespeuren. Op biologische fruitteelt bedrijven heeft de mispel en ook de kweepeer een vaste plaats in het assortiment. De verkoop vindt plaats op eigen bedrijf of in de natuurvoeding winkels. Ook de AGF speciaalzaken verkopen de mispel in herfst en winter. Import uit o.a. Italië , mits rijp geplukt, zorgt voor grote en zoete vruchten,.
De mispelboom ook wel mispelaar genoemd kan als grillige struik ca. 3 mtr. hoog worden. Indien de boom goed gesnoeid wordt is een hoogte van 6 tot 8 meter mogelijk. De vruchten bevatten 5 pitten, en zijn bij rijpheid bruin van kleur, wat afgeplat en ruw van schil en “walnoot” groot. De z.g. Oktober-Mispel uit Italië is pitloos. De wilde vorm van de Mispelaar heeft gestekelde takken. De gecultiveerde rassen zijn stekelloos.
Het z.g rot van de mispel is natuurlijk onzin,rotte vruchten eet je niet. Wanneer de vruchten plukrijp zijn, deze oogsten en in een droge ruimte laten doorrijpen. Het vruchtvlees fermenteert dan . Dit verschijnsel geeft de mispels het uiterlijk alsof deze rot zijn. De Engelse term hiervoor is “bletting”.
Hierdoor ontstaat zacht en smakelijk vruchtvlees, omschreven als zoetzuur en kruidig met een kaneelachtig aroma. Hoe rijper geoogst hoe zoeter de smaak. Import mispels uit Italië, mits rijp geplukt zijn overheerlijk zoet.
Oogsten in de nazomer en herfst. Opslag bij 0°C tot 2°C en een RV van 90% zes tot acht weken.
De vruchten kunnen lang aan de boom blijven hangen pas bij matige vorst vallen ze af en zijn dan voedsel voor vogels en kleine knaagdieren. Mispelbomen en vruchten zijn eenvoudig te telen, van ziekten hebben deze weinig te vrezen.
Geheel ten onrechte worden de vruchten van de Loquats ( Eriobotrya japonica) ook bekend als Japanische Wolmispel, Nispero of Nespola, als Mispel aangeboden. Maar de echte AGF specialist weet ( nu) beter.
Gebruik: Vers, rijpe vruchten uitlepelen, pitten uitspuwen.
Verwerken tot Jams, Marmelade, Compote, Jelly’s, Moes, Sappen, Wijn en likeur bereiding.
Het blad van de Mispelboom wordt gebruikt bij de Wijn en Port bereiding als toevoeging voor extra smaak.
Rassen: Het aantal rassen wereldwijd is meer dan 100
Voor de Nederlandse teelt zijn de belangrijkste rassen:
Bredase Reus, Westerveld, Nottingham, Royal, Great Dutch en Monstrous,
Voedingswaarde: per 100 gr.
Energetische waarde 398 Kj (95Kcal)
Fructose 10%
Koolhydraten 21,3 gr.
Eiwit 0,8 gr.
Natrium 6 mg
Kalium 246 mg
Calcium 30 mg
Magnesium 10,5 mg
IJzer 0,49 mg
Vitamine C 2 mg
Moerbeien
Moerbeien Moraceae /645/
Moerbeien zijn verwant aan de vijgen en volkomen winterhard. Het Nederlandse klimaat is eigenlijk te koud voor de Moerbei, op beschutte plaatsen kom je ze tegen in Zeeland en Brabant.
De bomen kunnen eeuwenoud worden. In Frankrijk werd in het verleden de Moerbei aangeplant voor de kweek van zijderupsen, die van Moerbeiblad leeft. Doordat de kweek van de zijderups verplaatst is naar China zijn veel bomen in Frankrijk gekapt.
Voor het aanbod van diepgevroren Moerbeien is er aanvoer uit Chili, China en Argentinië.
Rode moerbei
( Morus rubra)
ENGELS: Red mulberry
FRANS: Mûre rouge
DUITS: Rote Maulbeere
OMSCHRIJVING: Langwerpige, in grootte variërende braamachtige vruchten, rood van kleur en met een friszure smaak.
OORSPRONG: Noord- en Zuid-Amerika.
PRODUKTIELANDEN:
Verenigde Staten.
AANVOERTIJDEN: juli tot augustus.
GEBRUIK: Verwerken in vlavullingen, jam en gelei.
HOUDBAARHEID: Enige dagen.
VOEDINGSWAARDE: Als witte moerbei.
INDUSTRIËLE VERWERKING:
Jam en gelei.
Witte moerbei
(Morus alba)
ENGELS: White mulberry
FRANS: Mûre blanche
DUITS : Weisse Maulbeere
OMSCHRIJVING: Samengestelde, braamachtige vruchten, 1 tot 3 cm lang en crèmeachtig wit van kleur. De smaak is tamelijk zoet.
OORSPRONG:
West-Azië.
PRODUKTIELANDEN:
Frankrijk, Italië, Chili, Verenigde Staten.
AANVOERTIJDEN: juni tot augustus.
GEBRUIK: Vers eten of verwerken in fruitsalades of vlavullingen.
HOUDBAARHEID: Een paar dagen.
VOEDINGSWAARDE: Veel vitamine C.
INDUSTRIËLE VERWERKING:
Soms tot jam of gelei.
Zwarte Moerbeien Morus nigra Moraceae
De Zwarte Moerbei lijkt veel op de Witte en Rode Moerbei.
De tamelijk grote vruchten zijn donker van kleur en zijn zoetzuur van smaak.
Aanvoer uit Italië en Frankrijk juni tot augustus.
Voor alle Moerbeien geldt: kwetsbaar en moeilijk te vervoeren. De meeste Moerbeien worden direct na de oogst verwerkt tot compote, gelei en jams.