Kruisbessen – Ribes uva – crispa , syn Ribes grossularia – Saxifragaceae
Nederlands : Kruisbessen, Klapbessen, Knoepers, Stekelbes
Frans : Groseille à maquereau , groseille verte
Duita: Stachelbeere
Engels: Gooseberry, European gooseberry
Spaans : Grosella espinosa
Italiaans : Uva spina

Algemene informatie

De Ribessoorten zoals de rode – , witte – , en zwarte bes en dus ook de kruisbessen zijn inheems in het gehele noordelijke halfrond. Ook nu nog komen in de bossen in dit gebied wilde vormen voor .

De teelt van kruisbessen was aan het eind van de Middeleeuwen al bekend . Een vroegste vermelding in ca. 1450 noemt de kruisbes als gezond handfruit .

William Turner ( 1508 – 1568) de Engelse botanist komt de eer toe de eerste wetenschappelijke publicatie van de kruisbessen in Europa geschreven ,en geplaatst in “The Names of Herbes in 1551 “.

De oudste varieteit die in 1611 is beschreven , is de “Cherry “ een in Engeland geteelde varieteit . In Engeland is de teelt van kruisbessen in de partikuliere tuinen , een nationale sport . De eerste Kruisbessenshow was al in 1740. En in 1786 een officieel Kruisbessen telers register . Niet voor niets wordt Engeland de “ Goosberry capital of the world “ genoemd .

Het zijn dan ook de Engelse kolonisten geweest die de kruisbes in 1629 meegenomen hebben naar Amerika .

In Noord Amerika komt van nature een sterk gelijkende soort voor, Ribes hirtellum met helderrode bessen.

De kruisbessen zijn het beste te omschrijven als , groene , gele of rode, soms enigszins behaarde bessen, rond of enigszins ovaal van vorm en met een lengte (of een doorsnee) tot 3,5cm. De vruchten, die in hun geheel gegeten kunnen worden, variëren in smaak van zuurzoet tot zoet.

Bij kruisbessen wordt onderscheid gemaakt naar de kleur van de rijpe vruchten, te weten:

• rassen met groene bessen

• rassen met gele bessen

• rassen met rode of roodpaarse bessen

De teelt vindt hoofdzakelijk in de volle grond plaats . Hoewel ook kasteelt in Nederland plaatsvindt ,is dat nog beperkte in omvang . Het ras Xenia is geschikt voor de teelt in de verwarmde kas .

De Amerikaanse kruisbessenmeeldauw is een geduchte vijand in de teelt.

Het aantal rassen omvat meer dan 3000 beschreven varieteiten in Engeland ,waarvan nog een 1800 rassen wereldwijd over zijn .

Enkele bekende rassen :

Achilles: Tamelijk grote, ovale vruchten met een gladde paarsrode schil, die zacht is en weinig haren bevat. De smaak is goed en aromatisch; het ras is zeer geschikt voor verse consumptie.

Aanvoer: tweede helft van juli.

Whinham’s Industry

Een ras van Engelse oorsprong, dat ook wel eens wordt aangeboden onder de naam

Rote Triumphbeere. De tamelijk grote bessen zijn donker- paars van kleur en hebben korte haartjes. Smaak en aroma zijn uitstekend. De aanvoer vindt plaats in de eerste helft van juli.

Whitesmith: Dit ras, ook wel Engelse Witte genoemd, kleurt tijdens het rijpen van groen naar bleekgeel. De schil is zacht en glad (geen haren), de smaak is zoet, met een uitstekend aroma. Een van de lekkerste kruisbessen voor verse consumptie, echter ook geschikt om verwerkt te worden. Aan de markt omstreeks eind juni, begin juli.

‘Laprima’ – gladde kruisbes
Kruisbessen zijn vaak een moeilijk onderwerp qua uiterlijk, smaak en teeltgedrag, vooral voor direct marketing. Maar het zijn precies deze kenmerken die het nieuwe en vroege kruisbessenras ‘Laprima’ doen schitteren. Het heeft grote, gladde vruchten en overtuigt door de uitstekende fruitkwaliteit en het heerlijke kruisbessenaroma.

Jeanne een laatrijpend ras , zoet en stevig afkomstig uit USA

Verder de rassen Xenia , Tixia ,Pax ,Rokula,Goudbal, Rosko , en May Duke .

Aanvoer uit de (verwarmde) kas vanaf eind april en uit de volle grond , juni en juli.

Consumptie : hoofdzakelijk vers of verwerken tot sap of jam.

Industrie: Het gehalte Pectine maakt de kruisbes zeer geschikt om te verwerken o.a. tot Kruisbessenpulp dat is de grondstof voor verschillende toepassingen Sap, Jams , Taartvullingen .

Opslag : Ca. 5 dagen bij 5 tot 6 °C en een RV van 90% . 10 dagen bij 0 tot 1°C en een RV van 90%

Voedingswaarde per 100 gram product :

• Energie 184kJ – 44kcal
• Water 85,7 g
• Vet 0,2 g
• Koolhydraten 8,5 g
• Kalium 200,0 mg
• Calcium 30,0 mg
• Magnesium 15.0 mg
• Fosfor 30,0 mg
• Vit. A 0,2 mg
• Vit.C 35.0 mg
• Vit.E 0,6 mg

Achilles

Achilles: Tamelijk grote, ovale vruchten met een gladde paarsrode schil, die zacht is en weinig haren bevat. De smaak is goed en aromatisch; het ras is zeer geschikt voor verse consumptie.

Aanvoer: tweede helft van juli.

Early Sulphar

Goudgeel, tamelijk kleine bes, sterk met borstelharen bezette vruchten, dunne schil.

Aanvoer is vroeg in het seizoen.

Z’n smaak is uitmuntend.

Voor verse consumptie. Dit ras is minder geschikt voor beroepstelers.

Golda

Gele Bessen, tamelijk groot, rond en vrijwel glad.

Aanvoer eerste helft juli.

Goed tot zeer goede smaak .

Matig vatbaar voor de Amerikaanse Kruisbessenmeeldauw.

Goudbal

Een matig groeiend ras met goudgele vruchten die tamelijk vroeg tot midden­tijds rijpen.

Aanvoer tamelijk vroeg tot middentijds.

Tamelijk grote bessen, langwerpig, goudgeel en glad.

Stevig met een goede smaak.

Matig vatbaar voor Amerikaanse Kruisbessenmeeldauw, weinig gevoelig voor regen.

Invicta

Een goed tot sterk groeiend meeldauwresistent en zeer produktief ras met bleek­groene vruchten die tamelijk vroeg rijpen.

Aanvoer tamelijk vroeg.

Tamelijk grote bessen, bleekgroen, rond tot iets lang en iets onregelmatig en wat be­haard.

Stevig en matig van smaak. Zeer geschikt voor verwerking, minder geschikt voor verse consumptie.

Resistent tegen Amerikaanse Kruisbessenmeeldauw.

May Duke

Een vroegrijpend ras met mooie, helderrode vruchten.

Aanvoer is vroeg.

Mooie bessen , tamelijk groot, helderrood, rond en vrijwel onbehaard. Dunne vrucht­schil.

Tamelijk stevig en goed van smaak.

Matig vatbaar voor Amerikaanse Kruisbessenmeeldauw.

Rosko

Tamelijk grote, mooie, helderrode Bessen, vrijwel onbehaard.

Tweede helft van juli id de aanvoer.

Smaak is goed tot zeer goed.

Lijkt wat minder vatbaar voor de Amerikaanse Kruisbessenmeeldauw.

Whinham’s Industrie

Een ras van Engelse oorsprong, dat ook wel eens wordt aangeboden onder de naam

Rote Triumphbeere. De tamelijk grote bessen zijn donker- paars van kleur en hebben korte haartjes. Smaak en aroma zijn uitstekend. De aanvoer vindt plaats in de eerste helft van juli.

Whitesmith

Dit ras, ook wel Engelse Witte genoemd, kleurt tijdens het rijpen van groen naar bleekgeel. De schil is zacht en glad (geen haren), de smaak is zoet, met een uitstekend aroma. Een van de lekkerste kruisbessen voor verse consumptie, echter ook geschikt om verwerkt te worden. Aan de markt omstreeks eind juni, begin juli.