Cranberry

Cranberry of Veenbes

(Vaccinium oxycoccus)  

ENGELS: Cranberry

FRANS: Cranberry

DUITS: Torfbeere, Moosbeere

OMSCHRIJVING: Bessen rond en al rijpend verkleurend van bleekgeel tot dieprood. De smaak is bij volledige rijpheid aangenaam zuur maar kan na verwerking ietwat bitter aandoen.

 

AANGESPOELD OP   WADDENEILAND

Van oorsprong komen cranberries uit Noord-Oost­Amerika. Langs de kuststrook van New-Foundland tot aan Noord-Carolina. Aanvankelijk werden de bessen alleen als brij gegeten door lndianen. Later ook door Engelse en Scandinavische immigranten. Op verre zeereizen werden bessen meegenomen om de houdbaarheid en om het aanzienlijke gehalte aan vitamine C. Dit laatste om scheurbuik te voorkomen. Het volgende verhaal is bekend omtrent cranberries: twee strand­jutters vonden rond 1840 een aangespoeld vat met cranberries op het strand van Terschelling. Teleurgesteld met de buit gooiden ze het vat met bessen leeg in de duinen. De bessen gingen kiemen en er ontstonden heideachtige struikjes, waaraan besvruchten verschenen. Cranberries worden in ons land soms veenbessen genoemd, de echte Hollandse naam is echter lepeitjesheide.

Lees de tekst onderaan :

Cranberries zijn ovaal van vorm, hebben een glanzende en dikke schil. Ze zijn dieprood van kleur en zijn aan de onderkant witachtig. Ze worden aangevoerd uit Amerika vanaf oktober tot april. Hollandse veenbessen zijn

iets kleiner dan cranberries, ze worden op de Waddeneilanden geteeld. Ze zijn verkrijgbaar van-af september.

OORSPRONG: Noord- en Midden-Europa.

PRODUCTIELANDEN: Duitsland, Scandinavië.

AANVOERTIJDEN: september tot december.

GEBRUIK: Voornamelijk verwerken tot compote en gelei.

HOUDBAARHEID: Een aantal dagen.

VOEDINGSWAARDE: Als rode bosbes.

INDUSTRIELE VERWERKING:

Compote en gelei (in blik of glas), soms als bessen ingevroren.

 

Voedingswaarde per 100gr.

Energiewaarde 202 Kj

Koolhydraten 10.39g

Waarvan suikers 4,1g

Voedingsvezel 4,46

Eiwit 0,55g

Vetten 0,45

Waarvan verzadigd    0

Vitamine C 18,20 mg

Calcium 10.0g

Kalium 73,0mg

Natrium   3,0mg

 

 

 

Overige cranberryrassen

Twee belangrijke cranberry-rassen zijn de Early Black en de Late Howes. Gewassen en verpakt zijn de Early Black maximaal 1 maand houdbaar bij een temperatuur van 2 – 4′ C en een relatieve vochtigheid van 90%. De Late Howes zijn onder dezelfde omstandigheden wel circa 3 maanden houdbaar. Ze zijn goed houdbaar vanwege de leerachtige schil.

De consument kan cranberries, afhankelijk van het ras, enkele weken bewaren in de groente­lade van de koelkast.

De cranberrys zijn goed in te vriezen,en daardoor een jaarrond te gebruiken.

Overige bekende cranberry-variëteiten: Ben Lear,  Searles,Steven, en Mac-Farlin.

Cranberry (Oxycoccus macrocarpus ait)

Het zal rond 1839 geweest zijn dat er voor de kust van Terschelling een Amerikaans vrachtschip in een vliegende storm verging.Door het slechte weer was de jutter Pieter Sipkes Cupido er als de kippen bij om snel op het strand de aangespoelde lading van het vergane schip veilig te stellen.

Wat zal die teleurgesteld zijn geweest, toen in plaats van wijn of sterke drank,er wrange zure bessen in de aangespoelde vaatjes bleek te zitten. Het laat zich raden dat hij de inhoud van de vaatjes in de duinen storten omdat hij de vaatjes wel kon gebruiken.

Pieter Sipkes Cupido kon toen niet bevroeden wat voor een geweldig produkt hij aan de natuur van Terschelling toevoegde,n.l. de Cranberry ook Grote Veenbes genoemd.

De Cranberry komt oorspronkelijk uit Amerika,de Europesche kolonisten die in de 16^e eeuw naar Amerika gingen ontdekte dat de indianen een rode bes aten en dat deze voor veel toepassingen gebruikt kon worden . Een belangrijk voedingsmiddel in de winter voor de indianen was “Pemmican” Een koek gemaakt van gedroogd hertenvlees,vet en gekneusde cranberrys.

Deze koek was lang te bewaren,en zoals later wetenschappelijk is vastgesteld, het bevat veel vitamine C..

Om scheurbuik te voorkomen namen de zeelui de cranberry’s mee op hun verre reizen.Verder was cranberry moes een goed middel als zalfje bij verwondingen opgelopen tijdens de jacht. Verwondingen veroorzaakt door pijl en boog werden ingemeerd met een papje van cranberry’s.Volgens de indianen ging hiervan een zuiverende en helende werking uit.

Er worden veel goede eigenschappen aan de cranberry toegedicht,o.a. het eten van cranberry’s of het drinken van het sap,is heilzaam voor blaas en urinewegen.Door het hoge vitamine C gehalte zeer geschikt om een beginnende verkoudheid te bestrijden.

Iedere indianen stam in Noord Amerika kende de vrucht onder een andere naam.Enkele die ons zijn overgeleverd zijn : “i-ibimi”dat is bitter fruit en “sassamesh” wat scherp en verkoelend fruit betekend.

Het waren de Pilgrim Fathers die rond 1550 de naam Cranberry gaven aan deze vrucht.

De bloeiwijze van de cranberry lijkt op de gebogen hals van de “crane” (kraan vogel). Er is ook een versie ,die zegt dat het de “crane” was die de bessen at ,vandaar de naam .Wat het ook is, de naam Cranberry was snel ingeburgerd.

Naast Terschelling komt de cranberry ook op Vlieland voor.De duingebieden waar de craneberry groeit zijn beschermd,en worden voor de oogst verpacht door staatsbosbeheer.

Voor de Nederlandse markt komen de meeste cranberry’s uit Amerika. De staten Massachusetts en Wisconsin produceren ca. 65 % van de wereldproductie.

Ook in enkele Noord Europeesche landen alsIerland, Finland en Noorwegen komt de Cranberry voor.

Maar ook in landen als Brazilië, Indonesië, en Japan.

De aanvoer van verse cranberry’s uit Amerika start half september en loopt door tot april/mei

De cranberry niet verwarren met de andere eetbare vruchten van dezelfde familie de heideachtigen.Zoals de Preiselbeer/Vossebes ( Vaccinium Vitis-idaea) of Rode bosbes (Oxicoccus quadripetalus) deze zijn kleiner van stuk en bezitten een sterkere smaak dan de cranberry.

Cranberry’s zijn in de originele verpakking gekoeld enkele weken probleemloos te bewaren.De cranberrys zijn goed in te vriezen,